ગ્રામિણ ટુડે ન્યુઝ, 24×7 વેબ પોર્ટલ
ભારત સરકાર ખેડૂતોને ખેતરોમાં નેનો ખાતરના ઉપયોગ કરવા માટે પ્રોત્સાહન આપી રહી છે, સમગ્ર દેશમાં છ નેનો યુરિયા પ્લાન્ટ અને ચાર નેનો ડીએપી પ્લાન્ટ સ્થાપવામાં આવ્યા છે;
નવીદિલ્હી: ભારત સરકારે ખાતર નિયંત્રણ આદેશ, 1985 હેઠળ ચોક્કસ કંપનીઓ દ્વારા ઉત્પાદિત નેનો યુરિયા અને નેનો ડીએપીના સ્પષ્ટીકરણો સૂચિત કર્યા છે. ત્યારબાદ, 26.62 કરોડ બોટલ (દરેક 500 મિલી)ની વાર્ષિક ક્ષમતાવાળા છ નેનો યુરિયા પ્લાન્ટ અને વાર્ષિક ક્ષમતાવાળા ચાર નેનો ડીએપી પ્લાન્ટ. દેશમાં 10.74 કરોડ બોટલો (દરેક 500/1000 મિલી)ની સ્થાપના કરવામાં આવી છે.
વધુમાં, દેશમાં નેનો યુરિયાના ઉત્પાદનમાં વધારો કરવાના હેતુથી, ખાતર વિભાગે તેના PSUs, એટલે કે નેશનલ ફર્ટિલાઇઝર્સ લિમિટેડ (NFL) અને રાષ્ટ્રીય કેમિકલ્સ એન્ડ ફર્ટિલાઇઝર્સ લિમિટેડ (RCF)ને નેનો યુરિયા પ્લાન્ટ સ્થાપવા પ્રોત્સાહિત કર્યા છે.
ખેડૂતોમાં નેનો ખાતરના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે નીચેના પગલાં લેવામાં આવ્યા છે:-
- નેનો યુરિયાના ઉપયોગને વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે છે જેમ કે જાગૃતિ શિબિરો, વેબિનાર, નુક્કડ નાટક, ક્ષેત્ર પ્રદર્શન, કિસાન સંમેલન અને પ્રાદેશિક ભાષાઓમાં ફિલ્મો વગેરે.
- નેનો યુરિયા સંબંધિત કંપનીઓ દ્વારા પ્રધાનમંત્રી કિસાન સમૃદ્ધિ કેન્દ્રો (PMKSKs) પર ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે છે.
- ખાતર વિભાગ દ્વારા નિયમિતપણે જારી કરાયેલ માસિક પુરવઠા યોજના હેઠળ નેનો યુરિયાનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.
- ICAR દ્વારા ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ સોઇલ સાયન્સ, ભોપાલ દ્વારા તાજેતરમાં “ખાતરનો કાર્યક્ષમ અને સંતુલિત ઉપયોગ (નેનો-ખાતરો સહિત)” પર રાષ્ટ્રીય ઝુંબેશનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.
- 15મી નવેમ્બર, 2023ના રોજ શરૂ કરવામાં આવેલી વિકસીત ભારત સંકલ્પ યાત્રા (VBSY) દરમિયાન નેનો ખાતરોના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવ્યું હતું.
- 15,000 મહિલા સ્વસહાય જૂથો (SHG) ને ડ્રોન પ્રદાન કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે, ભારત સરકારે ‘નમો ડ્રોન દીદી’ યોજના શરૂ કરી છે. ઉપરોક્ત યોજના હેઠળ, મહિલા સ્વસહાય જૂથોની નમો ડ્રોન દીદીઓને ખાતર કંપનીઓ દ્વારા 1094 ડ્રોન ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવ્યા છે, જે ડ્રોન દ્વારા નેનો ખાતરોની વધુ એપ્લિકેશનને સુનિશ્ચિત કરે છે.
- ખાતર વિભાગે ખાતર કંપનીઓ સાથે મળીને દેશના તમામ 15 કૃષિ-ક્લાઇમેટ ઝોનમાં પરામર્શ અને ક્ષેત્રીય સ્તરના પ્રદર્શનો દ્વારા નેનો DAP અપનાવવા માટે એક મહા અભિયાન શરૂ કર્યું છે. વધુમાં, DoF એ ખાતર કંપનીઓના સહયોગથી દેશના 100 જિલ્લામાં નેનો યુરિયા પ્લસના ક્ષેત્રીય પ્રદર્શન અને જાગૃતિ કાર્યક્રમો માટે ઝુંબેશ પણ શરૂ કરી છે.
આ માહિતી કેન્દ્રીય રસાયણ અને ખાતર રાજ્ય મંત્રી શ્રીમતી અનુપ્રિયા પટેલે આજે રાજ્યસભામાં એક પ્રશ્નના જવાબમાં આપી હતી.
નેનો યુરીયા: 50 કિલો યુરીયા ખાતર હવે માત્ર 500 મિલી બોટલમાં સમાયું છે. અશક્ય જણાતી આ વાતને વિશ્વની સૌથી મોટી સહકારી ખાતર કંપની IFFCO શક્ય કરી બતાવી છે. ઇફકોએ વિશ્વનું સૌ પ્રથમ Nano Urea લીક્વીડ ખાતર બનાવ્યું છે. કિંમતમાં સસ્તું હોવા ઉપરાંત નેનો યુરીયા પાક માટે પણ અસરકારક રહેશે. આ નેનો લિક્વિડ યુરીયા ગુજરાતના કાલોલમાં સ્થિત ઇફકો નેનો બાયોટેકનોલોજી રિસર્ચ સેન્ટરમાં વિકસાવવામાં આવ્યું છે.
IFFCO એ કહ્યું કે આ નેનો યુરીયા પોષક તત્વોથી સમૃદ્ધ, જમીન પાણી અને હવાના પ્રદૂષણને ઘટાડવામાં સમર્થ હશે. ગ્લોબલ વોર્મિંગ ઘટાડવામાં તે ખૂબ ફાયદાકારક રહેશે. પાકના વિકાસમાં તેનું યોગદાન કોઈ પણ સંજોગોમાં ઘટશે નહીં. ઇફ્કોનો દાવો છે કે નેનો યુરિયાના ઉપયોગથી પાકની ઉપજમાં આઠ ટકાનો વધારો થશે.પાક અને ઉપજની ગુણવત્તામાં સુધારણા સાથે ખેતીનો ખર્ચ ઘટશે, જે ખેડૂતોની આવક વધારવામાં મદદ કરશે.
