શ્રોત: ગ્રામીણ ટુડે ન્યુઝ 24X7 વેબ પોર્ટલ
ભારતના રાષ્ટ્રપતિએ 8મા ઈન્ડિયા વોટર વીકનું ઉદ્ઘાટન કર્યું:
ભારતના રાષ્ટ્રપતિ શ્રીમતી દ્રૌપદી મુર્મુએ ગતરોજ (17 સપ્ટેમ્બર, 2024) નવી દિલ્હીમાં 8મા ઈન્ડિયા વોટર વીકનું ઉદ્ઘાટન કર્યું.
આ પ્રસંગે રાષ્ટ્રપતિએ જણાવ્યું હતું કે પાણીની અછતથી પીડિત લોકોની સંખ્યામાં ઘટાડો કરવાનો ધ્યેય સમગ્ર માનવતા માટે ખૂબ મહત્વનો છે. સસ્ટેનેબલ ડેવલપમેન્ટ ગોલ્સ હેઠળ પાણી અને સ્વચ્છતા વ્યવસ્થાપનને સુધારવા માટે સ્થાનિક સમુદાયોની ભાગીદારીને ટેકો આપવા અને મજબૂત કરવા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે.
રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે, પ્રાચીન કાળથી જ આપણા દેશની પ્રાથમિકતા સૌને મળી રહી છે. લદ્દાખથી કેરળ સુધી, આપણા દેશમાં જળ સંરક્ષણ અને વ્યવસ્થાપનની અસરકારક પ્રણાલીઓ અસ્તિત્વમાં છે. બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન આવી સિસ્ટમો ધીમે ધીમે અદૃશ્ય થઈ ગઈ. આપણી સિસ્ટમો પ્રકૃતિ સાથે સુમેળ પર આધારિત હતી. પ્રકૃતિને નિયંત્રિત કરવાના વિચારના આધારે વિકસિત સિસ્ટમો પર હવે સમગ્ર વિશ્વમાં પુનર્વિચાર કરવામાં આવી રહ્યો છે. દેશભરમાં વિવિધ પ્રકારના જળ સંસાધન વ્યવસ્થાપનના ઘણા પ્રાચીન ઉદાહરણો ઉપલબ્ધ છે, જે આજે પણ સુસંગત છે. આપણી પ્રાચીન જળ વ્યવસ્થાપન પ્રણાલીઓનું સંશોધન કરવું જોઈએ અને આધુનિક સંદર્ભમાં તેનો વ્યવહારિક ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે, કુવા અને તળાવ જેવા જળાશયો સદીઓથી આપણા સમાજ માટે વોટર બેંક છે. અમે બેંકમાં પૈસા જમા કરીએ છીએ, તે પછી જ અમે બેંકમાંથી પૈસા ઉપાડી શકીએ છીએ અને તેનો ઉપયોગ કરી શકીએ છીએ. આ જ વાત પાણીને પણ લાગુ પડે છે. લોકો પહેલા પાણીનો સંગ્રહ કરશે, પછી જ તેઓ તેનો ઉપયોગ કરી શકશે. જે લોકો પૈસાનો દુરુપયોગ કરે છે તેઓ સમૃદ્ધિમાંથી ગરીબી તરફ જાય છે. તેવી જ રીતે વરસાદી વિસ્તારોમાં પણ પાણીની તંગી જોવા મળી રહી છે. જે લોકો મર્યાદિત આવકનો ઉપયોગ સમજદારીપૂર્વક કરે છે તેઓ તેમના જીવનમાં નાણાકીય કટોકટીથી સુરક્ષિત રહે છે. તેવી જ રીતે ઓછા વરસાદવાળા વિસ્તારોમાં પાણીનો સંગ્રહ કરતા ગામો જળ સંકટથી સુરક્ષિત છે. રાજસ્થાન અને ગુજરાતના ઘણા વિસ્તારોમાં ગ્રામજનોએ પોતાના પ્રયાસો દ્વારા અને પાણી સંગ્રહની અસરકારક પદ્ધતિઓ અપનાવીને પાણીની અછતને દૂર કરી છે.
રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે પૃથ્વી પર ઉપલબ્ધ કુલ પાણીમાંથી માત્ર 2.5 ટકા જ તાજું પાણી છે. તેમાંથી માત્ર એક ટકા જ માનવ ઉપયોગ માટે ઉપલબ્ધ છે. વિશ્વના જળ સંસાધનોમાં ભારતનો હિસ્સો ચાર ટકા છે. આપણા દેશમાં ઉપલબ્ધ પાણીમાંથી લગભગ 80 ટકા પાણીનો ઉપયોગ ખેતીમાં થાય છે. ખેતી ઉપરાંત વીજ ઉત્પાદન, ઉદ્યોગ અને ઘરેલું જરૂરિયાતો માટે પાણીની ઉપલબ્ધતા જરૂરી છે. જળ સંસાધનો મર્યાદિત છે. પાણીના કાર્યક્ષમ ઉપયોગથી જ બધાને પાણીનો પુરવઠો શક્ય છે.
રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે વર્ષ 2021માં સરકારે ‘કેચ ધ રેઈન – વેર ઈટ ફોલ્સ, વ્હેન ઈટ ફોલ્સ’ના સંદેશ સાથે એક અભિયાન શરૂ કર્યું હતું. આ અભિયાનનો ઉદ્દેશ્ય જળ સંરક્ષણ, વરસાદી પાણીનો સંગ્રહ અને જળ વ્યવસ્થાપનના અન્ય મહત્વના ધ્યેયો સિદ્ધ કરવાનો છે. વનસંપત્તિમાં વધારો થવાથી જળ વ્યવસ્થાપનમાં પણ મદદ મળે છે. બાળકો પાણીના સંરક્ષણ અને વ્યવસ્થાપનમાં પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. તેઓ તેમના પરિવાર અને પડોશને જાગૃત કરી શકે છે અને પોતે પાણીનો યોગ્ય ઉપયોગ કરી શકે છે. જલ શક્તિના પ્રયાસોને જન આંદોલનમાં રૂપાંતરિત કરવું પડશે; તમામ નાગરિકોએ વોટર વોરિયરની ભૂમિકા ભજવવી પડશે. રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે ‘ઇન્ડિયા વોટર વીક-2024’નો ધ્યેય સમાવેશી જળ વિકાસ અને વ્યવસ્થાપન છે. તેમણે આ ધ્યેય હાંસલ કરવા માટે યોગ્ય માધ્યમ પસંદ કરવા બદલ જલ શક્તિ મંત્રાલયની પ્રશંસા કરી – તે છે ભાગીદારી અને સહયોગ.